Hackathon zet biodiversiteit op de kaart

In de duurzaam verbouwde Mauritskazerne in Ede verbleven op 23 en 24 oktober een dertigtal gedreven mensen om zich vol in de ruimtelijke data te storten. Van twintigers tot vijftigers, en van nerds die een enorme computerkast meebrachten tot internationale studenten: iedereen was even fanatiek om deze hackathon te winnen. Een hackathon is in de eerste plaats namelijk een wedstrijd, een uitdaging om in een zeer korte tijd een innovatief idee uit te werken tot een prototype.

Ruimtelijke data voor biodiversiteit

“Het idee voor deze hackathon is ontstaan toen we ons realiseerden hoeveel ruimtelijke data we door de jaren heen over biodiversiteit verzameld hebben, met name binnen MOLAS (Multiple Stressors On Land And Sea, red.)” vertelt organisator Jenny Lazebnik. De laatste jaren is er door sterk ontwikkelde remote-sensing en satelliet technologie veel gedetailleerde data verzameld. Denk hierbij aan bijvoorbeeld veranderingen in landgebruik, soortenwaarnemingen in de natuur, waterpeil, temperatuur en fijnstofconcentraties. Hoe kan dit ons helpen om de biodiversiteit te herstellen? Dankzij de samenwerking tussen Wageningen University & Research, Deltares, Eurisy en Starthub Wageningen konden vijf gedreven teams twee dagen lang ononderbroken door al deze data grasduinen om nieuwe verbanden te leggen.

“Over het waddengebied is erg veel data beschikbaar, en is er bovendien een grote behoefte aan ecologische perspectieven. Dit is een belangrijke reden voor Deltares om als partner bij deze hackathon betrokken te zijn", vertelt Gerrit Hendriksen “Ik hoop de resultaten van de teams mee te nemen in onze gebruikersmeeting wanneer we in gesprek gaan over de ontwikkeling en monitoring van het waddengebied.”

Mosselbanken in de Noordzee

Hoe detecteer je mosselbanken in de Noordzee? Het team van ingenieursbureau HKV nam maritiem ecoloog Tjitske Kooistra van NIOZ, het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee, in de arm om hun team aan te vullen. Slim, want nu hadden ze alle relevante kennis en vaardigheden in huis om data over mossel- en oesterbanken ten volle te benutten.

Dit team had vanaf de start van de hackathon een duidelijke missie: een AI-model trainen om mosselbanken te detecteren op luchtfoto’s. Het speuren naar mosselbanken op luchtfoto’s is op dit moment een arbeidsintensief proces en een AI-tool die deze klus van mensen kan overnemen, ziet het team wel zitten. In de presentatie zagen we het prototype in werking.

Maar het blijft niet bij beeldherkenning, het team wil ook weten wáárom de banken op deze plekken voorkomen. Wat wil een oester of een mossel wel en niet? Vooral de effecten van golven, stormen en blootstelling aan de lucht tijdens eb zijn door het team geïdentificeerd als succesfactoren voor deze schelpdieren. Het team liet in de pitch met animaties duidelijk zien hoe de zeespiegelstijging een negatieve impact zal hebben op de oesters en mosselen in het waddengebied. Ook ontwikkelde dit team een manier om de impact van golven en de richtingen waaruit de meeste golven komen te modelleren. Paula Lambregts vertelt: “Als je al deze prototypes met elkaar combineert, heb je een toolbox. Hiermee kan je in detail modelleren hoe en waar mossel- en oesterbanken zich kunnen gaan ontwikkelen in het waddengebied.”

De jury complimenteerde het team met de diversiteit aan data die benut wordt en daagde het team uit om ook vanuit het perspectief van verschillende doelgroepen zoals vissers, beleidsmakers, ecologen en onderzoekers te kijken bij de doorontwikkeling van deze toolbox. “Pas in het laatste uur van de 48 uur durende hackathon kwamen deze ideeën samen in de vorm van een mosselbank-toolbox", evalueert Lambregts. Ze is erg trots op wat haar team bereikt heeft in zo’n korte tijd. “We zijn, in tegenstelling tot veel andere teams, niet tot laat in de nacht doorgegaan gisteren, maar zijn vanmorgen op tijd begonnen. Het scheelt ook dat we al gewend zijn om met elkaar samen te werken op kantoor. Deelname aan de hackathon was bovendien een strategische keus voor ons. We zijn bij HKV ook gewoon benieuwd wat voor data er allemaal beschikbaar zijn over het waddengebied, deze hackathon heeft ons wat dat betreft wel een blik achter de schermen gegeven.”

Ecologische corridors tussen de Veluwe en Utrechtse Heuvelrug

Hoe maak je nou keuzes als beleidsmaker over biodiversiteit? Welke stressoren zijn belangrijk om rekening mee te houden? Team ‘The fallowship’ heeft een tool ontwikkeld om de verschillende factoren die een negatieve impact op biodiversiteit hebben in beeld te brengen. De tool kijkt naar de overeenkomsten en verschillen tussen gebieden. Hierdoor krijg je een beeld hoeverre een plek van een andere verschilt en in welke opzichten. “Deze informatie kan uitstekend gebruikt worden door beleidsmakers en ecologen om de effecten van de verschillende stressoren inzichtelijk te maken” pitcht Chiel. De jury ziet de potentie van deze tool, maar geeft ook een waarschuwing mee: bij verkeerd gebruik kan zo’n tool op de stoel van de beleidsmaker gaan zitten of participatie in de weg staan.

Digitale twins voor biodiversiteitsherstel

Een plaatje zegt meer dan 1.000 datapunten. Het internationale Komorebi-team ziet kansen om op basis van alles dat we weten over een ecosysteem een digital twin te ontwikkelen. Het doel is om verschillende ecosystemen te modelleren en daarmee alles wat een ecosysteem levert aan diensten visueel te maken. Ook kan je met zo’n digitaal evenbeeld van een ecosysteem toetsen of ingrepen een positief effect zullen hebben in de echte wereld.

In de presentatie vertelde Buznego enthousiast over de kansen die Virtual Reality biedt om gebiedsontwikkeling inzichtelijk te maken. Hoe ziet een toename aan stikstof, een afname aan biodiversiteit en een toename van het aantal bomen eruit in het landschap? Met dit AI-model kun je plaatjes genereren. In een oogopslag kan zowel de expert als de leek zien hoe die verschillende grote trends en ingrepen een effect kunnen hebben op een ecosysteem of een landschap. De jury vond het een ambitieus idee en trok de claim in twijfel dat we complexe ecosystemen al volledig kunnen doorgronden en modelleren. Echter zagen ze vooral de potentie van deze techniek om veranderingen beleefbaar en inzichtelijk te maken voor een brede doelgroep. Team Komorebi mag dan onder begeleiding van StartHub Wageningen aan de slag om hun ideeën in praktijk te gaan brengen.

Team Shellvision won de publieksprijs, team De Habitat Hackers won de eerste prijs (1.500,-) en de tweede plek ging naar team Komorebi.